Eylem etiği kısaca deontolojik etik olarak bilinir, hareketlerimizin arkasındaki nedenlerin önemli olduğu bir felsefi konudur. Eylem etiği, insanlara iyi şeyler yapmak ve doğru davranmak için bir sebep verir. Peki bunun ne anlama geldiğini ve hangi konulardaki eylemlerimizde etik olduğunu anlamak için bazı önemli konuları incelemeliyiz.
Kişisel Etik
Kişisel etik, kişinin kendisine veya doğrudan etkileşimde olduğu diğer insanlara karşı davranışlarını kontrol etmek için kullanılan kurallar bütünüdür. Kişisel etik, sadece karşıdan karşıya etkileşimlerde değil, daha önemli olan kendimizi kontrol etmek anlamına da gelir. Kişisel etik kuralları, arzu edilen bir yaşam sürmek ve insanların birbirlerine saygı göstermesi için özel kaidelerdir.
Toplumsal Etik
Toplumsal etik, insanların bir araya gelerek kurdukları normlar, geçerli kurallar ve değerler bütünüdür. Toplumsal etik, insanların bir araya gelerek toplumun güvenliği, eşitliği ve adaleti sağlamak için kurdukları kurallara dayanır. Toplumsal etik kurallarının çoğu zamana dayalı kurallardır ve zaman içinde değişebilir.
Profesyonel Etik
Profesyonel etik, özellikle profesyonel mesleklerle ilgili kurallardır. Profesyonel etik, mesleki yeterlilik, özveri, ve dürüstlük gibi kurallar içerir. Mesleki etiğin temel amacı, meslek sahiplerinin ve kurumlarının çalışmalarında adil olmalarını sağlamaktır. Ayrıca, profesyonel etik, meslek üyelerinin diğer üyeleriyle olan etkileşimlerini etik olarak kontrol etmek için kullanılabilir:
- Meslek üyeleri arasında güvenlik ve saygıyı sağlamak
- Meslek üyelerinin farklı mevkilerdeki diğer üyelerden uygunsuz taleplerde bulunmamalarını sağlamak
- Meslek üyelerinin kurumun çıkarlarına ve üyelerinin kariyeri çıkarlarına uygun hareket etmesini sağlamak
Eylem etiği, kişisel, toplumsal ve profesyonel olarak eylemlerimizi kontrol etmemize ve hareketlerimizin arkasındaki nedenleri anlamamıza yardımcı olur. Eylem etiği, insanların iyiyi ve doğruyu aramak için bir sebep verir.
Eylem Etiği (deontolojik Etik) felsefedeki öznel etik anlayışından önemli ölçüde farklıdır. Öznel Etik, insanların duygularını ya da hedeflerini referans alarak hareket etmeyi önerirken; Deontolojik Etik insanların doğruluğa sadık kalmalarını önerir. Eylem Etiği, insanların öznel olarak etik olmayan doğrulukların uygulanmasının gerekli olduğunu öne sürer. Eylem Etiği'nin önemli bir temel prensibi vardır: insanların sadece hareketlerinin (kim olduklarından daha fazla) önemli olduğu.
Eylem Etiği, insanların öznel olarak etik olmayan hareketleri uygulayacakları doğru olarak kabul edilen ahlâk davranışları tarafından yönlendirilmesini önerir. Örneğin, insanların kendilerini kolayca öznel olarak etik olmayan işlerden kaçınmalarını öneren birçok Eylem Etiği'nin var.
Eylem Etiği, insanların öznel olarak etik olmayan eylemleri uygulamayı reddetmelerini ve davranışlarını doğruluk ve ahlak ilkelerine göre ayarlamalarını önerir. Eylem Etiği, çoğunlukla kutsal kitapların veya ahlâk görevlerinin insanların eylemlerini etik hale getirmek için kullanılabileceğini varsayar.
Eylem Etiği açısından, insanların öznel olarak etik olmayan eylemleri reddetmelerini önerir ve önerdiği etik standartlar insanların kendi kişisel standartlarının üzerindedir. Bu yüzden, bir insan Eylem Etiği'ni benimsemişse, kendi kişisel standartlarını aşıp daha yüksek bir etik standartına uyması gerekir.
Eylem Etiği, insanların öznel olarak etik olmayan eylemleri reddetmelerini ve doğruluk ve ahlak ilkeleri tarafından yönlendirilen ahlâki davranışları benimsemelerini önerir. Eylem Etiği, insanların eylemlerinin öznel olarak etik olmayan eylemlerden daha önemli olduğunu vurgular ve insanların kendi kişisel standartlarını aşıp doğruluk ve ahlak ilkelerine uymalarını önerir.